लंडन मधील दुसर्या गोलमेज परिषदेतिल गांधी व डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या भाषणांची जुगलबंदी

       

दि. १५ सप्टेंबर २०१३.१५ सप्टेंबर १९३१ रोजी लंडन येथे दुसर्या गोलमेज परिषदेत गांधी व डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या भाषणांची जुगलबंदी झाली होती.पहिल्या गोलमेज परिषदेला गांधीउपस्थित नव्हते मात्र दुसर्या गोलमेज परिषदेला हो नाही करता करता उशीरा पोहाचले होते. गांधींनी १५ सप्टे १९३१ रोजी आपले पहिले वहिले भाषण गोलमेज-२मधे झाडले. ते म्हणतात, “काँग्रेस ही संस्था कोणत्याही एक जातीच्या, धर्माच्या किंवा वर्गाची प्रतिनीधी नसून सर्व धर्म, जाती अन वर्गाच्या लोकांची एकमेव प्रतिनीधी आहे. काँग्रेस चे मुख्य दोन ध्येय आहेत १) हिंदु-मुस्लिम ऐक्य २) अस्पृश्यता निवारण, अन अशा संस्थेचा मी एकमेव लोकनियुक्त प्रतिनीधी आहे. थोडक्यात मी अन फक्त मीच खरा भारताचा प्रतिनीधी आहे.”एवढे बोलून गांधी पुढे म्हणतात,“काँग्रेस ही केवळ ब्रिटीश हिंदुस्थानातीलचनव्हे तर संस्थांनी जनतेतीलही ९५% लोकांची प्रतिनीधी आहे असा मी छातीठोकपणे दावा करतो आहे.”त्यावर हजरजवाबी बाबासाहेब लगेच प्रश्न टाकतात, “ज्या ५% लोकांचं आपण प्रतिनिधीत्व करत नाही ते कोण आहेत जरा कळेल का होगांधीजी?’गांधी लगेच म्हणतात, “डॉक्टर साहेब, काँग्रेस अस्पृश्यांचाही प्रतिनीधी आहे हे तुम्ही याद राखा.”बाबासाहेबांना काय कळायच ते कळलं. या गांधीनी आपण अस्पृश्यांचे प्रतिनीधी आहोत असा आव आणुन आमचे अधिकार विसर्जीत करण्याची पूर्ण तयारीकेली आहे याचा अंदाज आला. आता मोर्चेबांधणीचे काम जोमाने चालविल्या शिवाय गत्यंतर नाही याची जाण बाबासाहेबांना झाली.

      या परिषदेतील गंमत अशी की याच दिवशी म्हणजे १५ सप्टे १९३१ रोजी बाबासाहेबांना समिती समोरभाषण करण्याची संधी मिळाली. ते उठुन उभे होतात अन भाषणास सुरवात करतात.“संस्थानीकांच्या मागण्या सरसकट वा आंधळेपणाने समितीनी मान्य करु नये. एखाद्या संस्थानिकाने संघराज्यात सामील होण्यापूर्वी आपल्या प्रजेचे समाजजीवन सुसंस्कृत करण्यास आपण समर्थ आहो हे सिद्धकेले पाहिजे. जमीनदार म्हणतात कि आपल्याला विशेष अधिकाराचे प्रतिनिधीत्व द्यावे. पण असा अधिकार जमीनदारांना दिल्यास स्वातंत्र्याचा अन प्रगतीचा हेतू निष्फळ ठरेल. कारण जमीनदारनेहमी क्रांतीविरोधी सनातन्यांच्याच पक्षाला झुकतं माप देतात.”जनतेच्या हक्काचे अन लोकांच्याकल्याणाचे हे तेजस्वी भाषण सभागृहातील संस्थानीकांचे अन जमीनदारांचे तोंडचे पाणी पळविणारे भाषण ठरले. या जहाल मतामुळे जहागीरदार अन संस्थानीक हादरले. बाबासाहेबांनी आपल्या अधिकारावर पाणी फिरविणारे मत मांडण्याची काहीच गरज नव्हती असे त्यांचे मत झाले. बाबासाहेबांच्याया भाषणामुळे त्या नंतर प्रत्येक संस्थानीक व जमीनदाराला वरील भाषणाचा धागा धरून आपले मत मांडणे अपरिहार्य होऊन बसले. अशा प्रकारे १५ सप्टेंबर १९३१ चा लंडन मधील दुसर्या गोलमेज परिषदेतिल गांधी व डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या भाषणांची जुगलबंदीचा दिवस संपला.